دانلود مقاله ایمنی و بهداشت محیط کار

دانلود مقاله ایمنی و بهداشت محیط کار تحقیق مقاله مقاله مقاله ایمنی و بهداشت محیط کار pdf DOC مقاله ایمنی و بهداشت در محیط کار تحقیق در مورد ایمنی و بهداشت محیط کار مقالات ایمنی و بهداشت محیط کار مقاله در مورد ایمنی و بهداشت محیط کار تحقیق ایمنی و بهداشت در محیط کار تحقیق درباره ایمنی و بهداشت محیط کار دانلود مقاله ایمنی و بهداشت در محیط کار

موضوع : ایمنی و بهداشت محیط کار

تاریخچه:
بشر از زمانی که خود را شنا خته، در پی تلاش و فعالیت بوده و طبیعتاً در مسیر زمان، تحولاتی را پشت سر گذاشته است.
در دوره‎هایی که زندگی بشر از شکار و صید و یا کشاورزی تأمین می‎شده، به سبب سادگی ابزار، عوارض وابسته به شغل (ایمنی و بهداشت محیط کار) ناچیز بوده است و در اکثر موارد از چند خراش یا زخم ساده یا حدا کثر شکستگی اعضاء تجاوز نمی‎کرده است، ولی بتدریج که صنعت پیشرفت کرد و نیروی محرکه مکانیکی الکتریکی بوجود آمده ، خطرات نیز به همان نسبت افزایش یافت.
با وقوع انقلاب صنعتی در سالهای بین ۱۷۶۰ تا ۱۸۳۰ در انگلستان و سرایت آن به دیگر کشورهای اروپایی، نیروی محرکه مکانیکی و الکتریکی وبوجود آمد با گسترش اختراعات و اکتشافات به تدریج کارهای دستی، ماشینی شد.
استفاده از انرژیهای ماهیچه‎ای، حیوانات، باد و جریان آب به حداقل رسید و استفاده از انرژی جریان الکتریسیته، انرژی بخار (از طریق ماشین بخار و توربین بخار) و انرژی سوخت (گازهای ناشی از سوخت بنزین و گازوئیل) افزایش یافت و جایگزین  آنها شد.
انقلاب صنعتی با اختراع ماشین بخار (۱۷۸۲) توسط «جیمز وات» آغاز شد و جهشی در صنایع نساجی و به دنبال آن در صنایع دیگر در انگلستان ایجاد کرد. سپس با اختراع وسایل ماشینی متعدد (به منظور تغییر و تبدیل انرژی) به سرعت در تمام اروپا و آمریک او بعد هم در نقاط دیگر جهان گسترش یافت.
در نتیجه انقلاب صنعتی و اختراع و تکامل ماشینهای تولید جدید، محیط کار از خانه‎ها و کارگاه‎های کوچک به کارخانه‎ها کشانده شد و صنعت چهره جدیدی به خود گرفت.
هرچند انقلاب صنعتی برای انسان آسایش زیادی در زندگی  به همراه آورد و باعث گسترش پیشرفت در کلیه مظاهر و شئون حیات شد، لیکن این دگرگونیها جنبه‎های منفی نیز به دنبال داشت که مهمترین آنها حوادث صنعتی، سروصدا، آلودگی محیط زیست و آلودگی هواست.
درباره‌ پیشگیری از حوادث صنعتی بایستی اذعان داشت که بشر با قیمتی گزاف و دردناک تجربه اندوزی کرده است. اوایل قرن نوزدهم با اوج انقلاب صنعتی و ورود ماشین در عرصه تولید، تغییرات شگرف، وسیع و همه  جانبه‎ای در شیوه زندگی  و اوضاع اقتصادی، صنعتی، اجتماعی و فرهنگی مردم جهان پدیدار شد.
اولین قانون کار  را فرانسه در خصوص کارخانه‎ها و کارگاه‎هایی که ار انرژی مکانیکی استفاده می‎نمودند و یا کار بطور مداوم در آنها صورت می‎گرفت، مدون ساخت و همین قانون یک نظام بازرسی را در کارخانه‎هایی که دارای ۲۰ کارگر بودند پیش‎بینی نمود، معذالک قوانین لازم در خصوص حفاظت فنی و واقعی کلمه تا سال ۱۸۳۹ تدوین نگردید.
در بخشنامه‎ای به تاریخ ۲۸ مه ۱۸۴۵ وزیر کشور و دارایی پروس توصیه نمودند که برای کارخانه‎ها بازرسان طبی تعیین شود. در سال ۱۸۵۳ برای مراکز صنعتی دوسلدرف- اکس لاشاپل و آرنسبرگ، بازرسانی از سوی دولت، انتخاب و موظف شدند که به امور حفاظتی و نیز سلامت کارگران جوان رسیدگی کنند.
حمایت عمومی از کارگران، در مقابل حوادث و بیماری‎های ناشی از کار،  با تدوین قوانینی بوسیله کنفدراسیون آلمان شرقی در سال ۱۸۶۹ تأمین شد  و سپس در سال ۱۸۷۲ یک نظام بازرسی حفاظت و بهداشت کار بطور کلی، در پروس و تقریباً در همان دوره در ایالات صنعتی ساکس و باد بوجود آمد.
به موجب قانون امپراطوری مصوب ۱۵ ژوئیه ۱۸۷۸، بازرسی کارخانه‎ها در کلیه ایالات آلمان اجباری گردید.  قوانین مربوط به بیمه حوادث ناشی از کار ‎- که در چهارچوب آن نظام انجمن‎های  و بیمه حوادث بوجود آمد‎- در سال ۱۸۸۴ تدوین گردید.
انجمن ژاپنی برای رفاه در صنایع که در سال ۱۹۲۸ تأسیس شد، یکی از قدیمی‎ترین سازمانهای  موجود در آسیا می‎باشد و به دنبال آن انجمن هندی برای حفاظت که در سال  ۱۹۳۱  تأسیس شد. در کشور استرالیا شورای ملی برای حفاظت و انجمن گال جدید جنوبی، فعالیت‎های خود را از سال ۱۹۲۷ آغاز کرده‎اند.
شاید در صنعت معدن بیشتر از هر رشته دیگر در زمینه حفاظت تحقیقات به عمل آمده باشد. انفجار گاز و غبار، موارد حریق، تأسیسات برقی از مسائلی هستند که درباره آنها کارهای زیادی صورت گرفته است. بطور کلی صنعت از تحقیقات مربوط به محصولات شیمیایی و مصالح ساختمانی، مواد استخراجی، ماسک‎های تنفسی و غیره استفاده شایانی نموده است. به عنوان نمونه مؤسسات تحقیقی می‎توان مؤسسات زیر را نام برد:
۱- انجمن صاحبان صنایع بلژیک
۲- انستیتو «فدرال»  برا‌ی آزمایش مواد و مصالح
۳- انستیتوی «بوخوم»  در خصوص تحقیقات راجع  به سیلیکوز  در جمهوری فدرال آلمان
۴- مرکز مطالعات و تحقیقات در خصوص صنعت زغال در فرانسه (صنعت ملی شده)
۵- انستیتوی ملی ایتالیا برای پیشگیری از حوادث
۶- انستیتو حفاظت در معادن شفیلد انگلستان
۷- دفتر معادن در ایالات متحده آمریکا

سازمان بین‎المللی کار ‎(I.L.O)
«International Labour Organisation»
سازمان بین‎المللی کار در سال ۱۹۱۹ به موجب ماده ۱۳ «قرارداد صلح ورسای» تأسیس شد و ۴۲ کشور به عضویت آن درآمدند. هدف از تأسیس این سازمان، استقرار عدالت اجتماعی، آزادی و امنیت اقتصادی و ایجاد فرصتهای مساوی برای مردم همه کشورها بوده است.
سازمان بین‎المللی کار در حقیقت یکی از قدیمی‎ترین مؤسسات بین‎المللی است که گرچه پس از اولین جنگ جهانی ایجاد شد، بعد از جنگ جهانسوز و خانه خراب کن جهانی دوم نیز همچنان پابرجا باقی ماند و در سال ۱۹۴۶ بصورت یکی از سازمانهای تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد درآمد.
این سازمان، تنها تشکیلات بین‎المللی است که در کار و فعالیت آن نه تنها نمایندگان دولتها، بلکه نمایندگان کارگران و کارفرمایان نیز از سراسر دنیا شرکت می‎کنند،‌ و این سه جانبه بودن باعث می‎شود که فعالیت‎هایش به واقعیت‎های روزمره دنیای امروز نزدیک شود.
وظایف سازمان بین‎المللی کار
وظایف سازمان بین‎المللی کار در کنفرانسی که در سال ۱۹۴۴ در فیلادلفیا تشکیل شد، به شرح زیر مورد تأکید قرار گرفت:
سازمان بین‎المللی کار موظف است که در کشورهای مختلف جهان برنامه‎هایی را به منظور تأمین هدفهای زیر تشویق نماید:
۱) اشتغال تام و بالا بردن سطح زندگی.
۲) بکار گماردن کارگران در مشاغلی که رضایت خاطر، کاردانی و مهارت خویش را در آنها ابراز و تا سر حد امکان به تأمین رفاه و آسایش عمومی خدمت کنند.
۳) ایجاد تضمینهای لازم برای عموم کارگران ذینفع، از نظر امکانات آموزشی و ایجاد وسایل به منظور تسهیل نقل و انتقال کارگران و همچنین مهاجرت آنها.
۴- تأمین امکاناتی برای عموم افراد، به ترتیبی که از ترقیات حاصل در موارد مربوط به دستمزد و درآمد، مدت کار و دیگر شرایط کار بطور عادلانه بهره‎مند شوند و همچنین تأمین حداقل دستمزد و معاش برای عموم اشخاصی که شغلی دارند و نیاز به حمایت دارند.
۵- شناسایی واقعی حق مذاکره و انعقاد پیمانهای دسته جمعی و همکاری کارفرمایان  و کارگران در بهبود مداوم نحوه ی کار و تولید و همچنین همکاری کارگران و کارفرمایان  در تنظیم و اجرای سیاست‎های اجتماعی و اقتصادی.
۶- توسعه مقررات تأمین اجتماعی، به منظور تأمین درآمدی حتمی برای عموم اشخاصی که به این حمایت احتیاج دارند و همچنین تأمین معالجات پزشکی کامل.
۷- حمایته کافی و کامل از زندگی و سلامت کارگران در کلیه ی مشاغل.
۸- حمایت از کودکان و مادران.
۹- حمایت از تأمین غذا و مسکن مناسب و وسایل تفریحی و فرهنگی.
۱۰- بوجود آوردن امکانات برابر در امور آموزشی و حرفه‎ای.
در زمینه محیط  و شرایط کار و حفاظت در کار، سازمان بین‎المللی کار وظایف زیر را انجام می‎دهد:
۱- بهبود امور حفاظت و بهداشت در محیط کار، جلوگیری از امراض و حوادث ناشی از کار و کنترل خطرهای محیط.
۲- ایجاد و تقویت مؤسسات تخصصی، مانند: مؤسسه‎های ملی کار، آزمایشگاه‎های بهداشت صنعتی، مراکز بهداشت و حفاظت کار و بخشهای آموزش حفاظت.
۳- رسیدگی به مسائل مربوط به زمان کار (حداکثر کار قانونی، اضافه‌کار، کار نوبتی و شب کار) و مسائل پزشکی، اقتصادی و اجتماعی آنها.
۴- تعیین محتوای مشاغل.
۵- کمک به گزینش تکنولوژی مناسب، به عنوان وسیله‎ای جهت بهبود  و حفاظت شرا یط و محیط کار.
۶- خدمات رفاهی برای کارگران (بویژه مسکن، تغذیه، بهداشت و آموزش).
۷- تهیه متون مربوط به مطالعات فنی.
۸- کمک مستقیم به دول، از طریق اعزام کارشناسان، اعطای بورس، تهیه تجهیزات، تنظیم و طرح آئین‎نامه‎ها و ارسال اطلاعات و غیره.
۹- کمک به سازمانهای محلی حفاظتی و بهداشت کار و مراکز تحقیقات و انجمنهای کارفرمایی و سندیکاهای کشورهای مختلف.
ساختار و نحوه کار سازمان بین‎المللی کار
سازمان بین‎المللی کار دارای سه رکن اصلی است:
۱- کنفرانس بین‎المللی کار
۲- هیئت مدیره
۳- دفتر بین‎المللی کار
که فعالیت‎های این سازمان از طریق این سه رکن انجام می‎پذیرد.
کنفرانس بین‎المللی کار که هر سال تشکیل جلسه می‎دهد، یکی از مجالس جهانی است که در آن مسائل اجتماعی و مشکلات مربوط به آن به بحث گذاشته می‎شود و استانداردهای بین‎المللی کار و اهداف کلی سازمان بین‎الملی کار در این اجلاس تعیین می‎گردد. هر دو سال یک بار، کنفرانس اقدام به تصویب برنامه کار سازمان بین‎المللی کار و تعیین بودجه پرداختی کشورهای عضو می‎نماید. هر عضو (کشور) می‎تواند با چهار نماینده در کنفرانس شرکت کند. دو نماینده دولت یک نماینده کارفرما و یک نماینده کارگر. هر نماینده حداکثر می‎تواند دو مشاور فنی نیز همراه داشته باشد که البته مشاورین حق رای نخواهند داشت.
در فاصله هر اجلاس، هدایت امور سازمان بین‎المللی کار، به عهده هیئت مدیره می‎باشد. هیئت مدیره از ۲۸ نماینده دولت، ۱۴ نماینده کارگری و ۱۴ نماینده کارفرمائی ترکیب می‎یابد و معمولاً هر  سال سه دوره اجلاسیه تشکیل می‎شود.
دفتر بین‎المللی کار که مقر آن در «ژنو» است، دبیرخانه سازمان محسوب می‎شود. این دفتر همچنین فعالیت‎های لازم برای همکاری فنی را هماهنگ می‎کند و مرکزیت تحقیقات و انتشارات را بعهده دارد. بیش از سه هزار کارمند دفتر بین‎المللی کار، دارای صدها ملیت مختلف، در ژنو و در مناطق مختلف دنیا کار می‎‌کنند.
عضویت در سازمان بین‎المللی کار

هر کشوری که عضو سازمان ملل متحد باشد، می‎تواند با قبول اساسنامه سازمان بین‎المللی کار به عضویت آن سازمان درآید. برای کشورهایی که عضو سازمان ملل نیستند، عضویت در سازمان بین‎المللی کار منوط به تصویب کنفرانس بین‎المللی کار، با اکثریت دو سوم آرای نمایندگان دولت‎هاست.
کشور ما از بد و تأسیس سازمان بین‎المللی کار، یعنی از سال ۱۹۱۹ میلادی، عضو سازمان مزبور شد و تاکنون مقاوله نامه‎های زیادی را که همه آنها ارتباط با موازین اساسی حقوق بشر دارد، مورد تصویب قرار داده و الحاق خود را به آنها اعلام داشته است. در سال ۱۹۴۵ برای نخستین بار هیئت نمایندگی کاملی از جانب ایران در کنفرانس بین‎المللی کار شرکت کرد و با تأسیس وزارت کار، روابط بین سازمان بین‎المللی کار و ایران به نحو گسترده‎تر و فعالتری ادامه یافت.
کمکهای اولیه به هنگام برق‎گرفتگی

هنگامی که شخص قسمت برق دار را لمس کرد اگر ولتاژ از حد معینی بالاتر باشد ممکن است حادثه جدی و مرگ‎آوری روی دهد. عواملی که تعیین‎کننده شدت برق‎زدگی می‎باشند عبارتند از: مقاومت الکتریکی بدن، مقدار، مدت، نوع (متناوب یا دائم) و فرکانس جریان و همچنین مسیری که جریان در بدن طی می‎کند.
در بیشترین حوادث ناشی از برق‎گرفتگی جریان از ناحیه سینه شخص عبور می‎کند و اگر مقدار جریان ۲۰ تا ۴۰ میلی آمپر باشد ماهیچه سینه در حالت انقباض باقی می‎ماند و تنفس متوقف می‎گردد. قطع نفس می‎تواند باعث خفگی و مرگ در مدت چند دقیقه گردد. اگر جریان برق در مدت زمان ۲ یا ۳ دقیقه قطع شود تنفس خود به خود آغاز و مصدوم به سرعت بهبود می‎یابد.
اختلال در ضربان و ایستایی قلب یکی دیگر از عوارض عبور جریان (به مقدار ۱۰۰ میلی آمپر یا بیشتر) از ناحیه سینه می‎باشد. در چنین حالتی ضربان قلب و جریان خون متوقف می‎گردد.
هر قدر مصدوم زمان بیشتری با قسمتهای برقدار در تماس باشد عواقب حادثه وخیمتر است. بنابراین قطع سریع برق بسیار اساسی است.
نشانه‎های مرگ بالینی بر اثر شوک الکتریکی عبارتند از:
الف: قطع گردش خون بر اثر اختلال یا ایستایی قلب.
ب: خفگی بر اثر انقباض ماهیچه‎های سینه.
ج: قطع مزمن نفس به سبب عبور جریان.
قطع نفس ممکن است قطع گردش خون را بغرنج‎تر کند. بنابراین در تمام حالات بی‎درنگ تنفس مصنوعی مؤثر آغاز و تا تنفس مجدد مصدوم ادامه می‎یابد.
اگر گردش خون متوقف شده باشد ماساژ خارجی قلب می‎تواند خون را مجدداً به جریان اندازد.
هنگام انجام ماساژ خارجی قلب، هر بار پس از فشار، دستهای خود را از روی سینه مصدوم بردارید تا قلب از خون پر شود. برای این که خون از رگها آسانتر به قلب جریان یابد، پاهای مصدوم را ۵/۰ متر بالاتر از سر او قرار دهیم.
باید توجه داشت که ماساژ خارجی قلب سبب بازگشت ضربان قلب نمی‎گردد، بلکه باعث گردش خون در بدن می‎شود. به همین دلیل ماساژ قلب تا زمانی که کمکهای پزشکی فراهم شود ادامه می‎یابد.
در هر قسمت یا بخش یا کارگاه باید یک جعبه دارو و وسایل کمکهای اولیه وجود داشته باشد و در هر شیفت شخص مسئول وضعیت و تکمیل بودن جعبه دارو و کمکهای اولیه را زیر نظر داشته باشد.
عوامل فیزیکی زیان‎آور محیط کار:‌

عوامل و شرایط فیزیکی محیط کار عبارت از مجموعه عوامل و شرایط قابل درک بوسیله حواس پنجگانه است که جزئی از محیط فیزیکی کار را تشکیل می‎دهند علاوه بر جا و مکان و وسایل و ابزار کار مورد نیاز کارکنان عواملی نظیر روشنایی گرما، سرما، رطوبت، صدا و غیره نیز بطور مستقیم یا غیرمستقیم در بازدهی کار مؤثر می‎باشند.

۱) جا و مکان وسایل و تجهیزات

محیط کار در مسأله ی حفاظت، عامل روانی مهمی است. استقرار کارکنان در مکان و فضای مناسب و دسترسی آنان به لوازم مورد نیاز یکی از ضروریات محیط کار است.
تنگی و کوچکی فضای محیط کار و فشردگی افراد در یک محل کوچک، علاوه بر آنکه شوق و علاقه و روحیه کارگران را از میان می‎برد آنها را معذب می‎کند و در بسیاری از موارد ممکن است سوانح ناگواری در محیط کار بوجود آورد با توجه به نوع کار وظایف و مسئولیتهای محوله و انواع مشاغل، فضای کار  تفاوت خواهد داشت. استفاده از وسائل و تجهیزات از قبیل میز، صندلی، مبل، تلفن و غیره در محیط کار با توان مالی و فضای مورد استفاده و شکل ساختمانهای مورد بهره‎برداری واحدهای سازمان ارتباط پیدا می‎کند. لذا در انتخاب و تخصیص وسایل و تجهیزات باید نکات زیر مورد توجه قرار گیرد:
الف: لازم است از وسایل موجود حداکثر استفاده به عمل آید و حتی‎المقدور از ایجاد و صرف هزینه برای خرید وسایل و اثاثیه خودداری شود. در عین حال باید به کیفیت وسایل و تجهیزات نیز توجه کافی مبذول شود و در صورت فرسودگی و از کارافتادگی فوراً از رده خارج شود.
ب: ابزاری که در دسترس هر فرد در هر شغلی قرار داده می‎شود باید دقیقاً با احتیاجات شغلی او تطبیق داده شود تا به این وسیله امکان استفاده از انواع ابزار و وسایل مورد نیاز محقق شود.
ج: برای استقرار وسایل و تجهیزات اداری همواره باید فضای کافی در نظر گرفته شود تا آنکه دسترسی به آنها بی‎اشکال و حرکت و تردد افراد بدون ایجاد ناراحتی صورت پذیرد.
د: به کارکنانی که انجام وظایف و مسئولیتهای آنها مستلزم استفاده ی دائم و مکرر از تلفن است یک شماره تلفن مستقل اختصاص داده شود.
ه‍: تجهیزات سنگین و وزن‎دار در طبقات پایین‎تر و در کنار دیواره‎ها یا ستونها مستقر شوند.
و: از طریق  بررسی‎های مداوم سعی شود وسایل و تجهیزات اضافی و بلااستفاده از محیط کار دور و به انبار تحویل داده شود.
ز: در محیط کار به تعداد کافی سرویسهای عمومی از قبیل دستشویی، صابون، حوله، آب سردکن و غیره پیش‎بینی شود.
ح: برای تقویت حس وقت‎شناسی و توجه به ارزش زمان لازم است ساعت دیواری به میزان مورد نیاز تهیه و در معرض دید کارکنان در محل کار نصب شود.

۲) روشنایی

روشنایی به عنوان یک عامل حفاظتی در محیط دارای اهمیت بسزائی می‎باشد نور نه تنها برای دیدن اشیاء و استفاده از آنها و انجام کارها ضروری است بلکه عاملی مهم برای ایجاد یک محیط کار مطبوع و دلپذیر است.
نور کافی و مناسب در محیط  کار دارای محاسن زیر است:
۱) جلوگیری از احساس خستگی کارکنان
۲) کاهش اشتباهات
۳) کاهش تعداد حوادث و سوانح در محیط‎های کارگاهی
۴) بهبود روحیه کارکنان
۵) بهبود کیفیت کار و افزایش بازدهی
۳) آثار تهویه در محیط کار

منظور از تهویه در ادارات و محیط‎های کار عبارت است از کنترل کیفی هوای داخل اینگونه محل‎ها، از نظر درجه حرارت میزان رطوبت جریان هوا و احیاناً تصفیه مواد مضر موجود در هوا (به ویژه در کارگاههای صنعتی).
هدف از تهویه در محیط کار آن است که افراد از تغییرات درجه حرارت هوا دچار ناراحتی نشوند و درجه حرارت و رطوبت هوا همواره متناسب با نیازهای فصل بوده، جریان هوای سالم در محیط کار تضمین شود.
درجه حرارت مناسب بستگی به نوع کار در محیط مورد نظر دارد وقتی که گرمای اتاق بیش از حد طبیعی باشد برای حفظ سلامت مناسب نیست و اصولاً درجه حرارت بیش از ۲۱ درجه سانتیگراد برای ادارات اضافی است.
برای جلوگیری از آلودگی هوا باید در محیط کار هوا جریان داشته باشد بدون تصفیه و تعویض هوا در فواصل زمانی لازم بوهای نامطبوع بویژه بوی ناخوشایند دود سیگار، تراکم گاز کربنیک ناشی از تنفس افراد و تغییر درجه حرارت و حرارت هوا در جهت نامساعد، باعث ناراحتی افراد می‏‎شود. در برخی از محیط‎های کار با تعبیه یک هواکش ساده می‎توان جریان هوا را برقرار کرد بدیهی است که اندازه و قدرت هواکشها با توجه به فضای محیط کار انتخاب می‎شود. این کار یک روش علمی و صحیح برای تصفیه هوا به شمار می‎رود.

ایمنی و بهداشت محیط کار

فهرست مطالب

ایمنی و بهداشت محیط کار    ۱

تاریخچه:    ۱

سازمان بین‎المللی کار ‎(I.L.O)    ۵

وظایف سازمان بین‎المللی کار    ۵

ساختار و نحوه کار سازمان بین‎المللی کار    ۸

عضویت در سازمان بین‎المللی کار    ۹

کمکهای اولیه به هنگام برق‎گرفتگی    ۱۰

عوامل فیزیکی زیان‎آور محیط کار:‌    ۱۲

۱) جا و مکان وسایل و تجهیزات    ۱۳

۲) روشنایی    ۱۵

۳) آثار تهویه در محیط کار    ۱۵

۴) صدا    ۱۶

آثار سروصدا    ۱۸

کاهش و کنترل سروصدا:    ۱۹

عوامل شیمیایی زیان‎آور محیط کار    ۲۰

گرد و غبار    ۲۰

راه‎های پیشگیری و کنترل ذرات در محیط کار:    ۲۱

گازها    ۲۲

دستگاه‎های کنترل مواد آلاینده هوا در صنایع:    ۲۳

ب- روشهای کنترل و جدا کردن ذرات:    ۲۵

آموزش ایمنی    ۲۶

تعریف و اهداف آموزش ایمنی:    ۲۶

عوامل روانی و فیزیولوژیکی محیط کار:    ۲۷

محیط و شرایط کار:    ۲۸

خستگی جسمی و روانی:    ۲۹

استعداد حادثه:    ۳۰

شرایط فیزیولوژیکی:    ۳۱

نقش روانشناسی در کار و صنعت:    ۳۲

خستگی    ۳۲

وسایل حفاظت انفرادی عبارتند از:    ۳۵

انواع گوشی‎های حفاظتی:    ۳۸

نکات قابل توجه:    ۳۸

۶- کمربندهای ایمنی:    ۴۰

۷- وسائل حفاظتی دست‎ها و بازوها:    ۴۰

۸- حفاظت پاها (گتر، کفش و چکمه)    ۴۲

انواع کفش‎های ایمنی:    ۴۳

وسایل حفاظتی جهاز تنفسی:    ۴۴

آشنایی با اصول کلی بهسازی محیط کار :    ۴۶

ایجاد تسهیلات بهسازی محیط کار:    ۴۷